Doktora Tezi: Dr. Pınar Çobanyılmaz Öztürk–Doktora Tezi: Dr. Berk Kesim
Dr. Pınar Çobanyılmaz Öztürk: Kentsel Hareketler ve Kent Mekanının (Yeniden) Üretimi: İstanbul’da Seçilen Projeler Üzerinden Tartışmalar
Danışman: Prof. Dr. Serap Kayasü
Yer Bilgisi: Orta Doğu Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
Toplumsal olarak üretilen kent mekanı çelişki ve çatışmaların merkezinde yer alır. Kapitalist üretim biçimi ve kent mekanı arasındaki ilişki kapitalizmin değişen evrelerinde yeniden tanımlanır ve farklı çelişki ve çatışmaları beraberinde getirir. Bu çerçevede, piyasa mekanizması öncülüğünde şekillenen kapitalizmin en son evresi kent mekanı için yeni roller tanımlamakta ve yeni kentsel süreçleri beraberinde getirmektedir. Özellikle, piyasanın talepleri doğrultusunda metalaştırma ve özelleştirme mantığı ile gerçekleştirilen kent mekanının (yeniden) üretimi günümüz çatışmalarının temelinde yer almaktadır. Kentsel hareketler kentsel çatışmaların dışa vurumu olarak ele alındığında, bu hareketler de mekan üretim süreçleri ile doğrudan ilişkilenmektedir. 2000’lerden itibaren İstanbul ‘da çeşitli projeler (özelleştirmeye dayalı devlet projeleri) ile gerçekleştirilen aşırı mekan üretimi, sayıları gün geçtikçe artan kentsel hareketlerin ortaya çıkışına zemin oluşturmuştur. Söz konusu bu hareketlerin dinamiklerinin ve biçimlerinin kapitalist ilişkiler ile değişen kentsel çatışmalara paralel olarak değiştiği gözlenmektedir. Bundan hareketle, bu çalışma günümüz kent hareketlerinin mekan üretim süreçleri ile ilişkisini kurarak bu kapsamda tartışmaktadır. Bu hareketlerin kent mekanının kendine özgü özelliklerinden kaynaklanan dinamikleri ve biçimleri bir takım analizler doğrultusunda İstanbul genelinde ve kamusal mekandan seçilen örnekler üzerinden tartışılmaktadır.
Dr. Berk Kesim: Mekansal Körelim
Danışman: Prof. Dr. Mehmet Adnan Barlas
Yer Bilgisi: Orta Doğu Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
Yapılı çevre mekan (yer) oluşturmak için tasarlanır ve tasarım davranışının önkoşulu yer yoksunluğudur. Bu tez yer yoksunluğunu bir kentsel tasarım problemi olarak insan-çevre ilişkileri içerisinde tanımlamaktadır. Yer yoksunluğu tasarım eyleminin ön şartıdır. Her tasarım çabası bir mekan oluşumu ile sonuçlanmayacağı gerçeğine rağmen, belirli çevresel özelliklerin yoksunluğundan kaynaklanır. Bu sebeple bu tez, yer yoksunluğunun kötümser, gerçekçi bir dünya görüşünden çok daha fazlası olduğunu iddia etmektedir çünkü; yer yoksunluğu ile sadece mekana verilen önemin yok olması değil, aynı zamanda özünde mekan gereksinimi de kastedilmektedir. Yer yoksunluğu Non-Place (Mekansız/yersiz), Loss of Place (Mekanın/Yerin yok olması) and, Placelessness (Mekansızlık) kavramlarıyla ilişkilendirilmiştir. Güncel yazarlar yer yoksunluğu kavramları ile kentsel mekanın yok olmasından yakınmaktadırlar fakat, bu kavramlar olguyu açıklamak için yeteri derecede kapsamlı değillerdir ve, bu teze göre mevcut kavramlar yoksunluk olgusunu küçümsemektedirler. Bu tez yerin kimliği ve yer yoksunluğu üzerine yeni bir olgusal, mantıksal çerçeve sunmaktır zira; yer yoksunluğunun emareleri kentte gözlenmesi gerçeğine rağmen, kent kentliler tarafından muhakkak ki bir mekan olarak tanımlanır. Bu bağlamda, yoksunluk olgusu yeniden tanımlanmalıdır. Sonuçta, (mekansal) körelim kavramı yoksunluk kuramlarındaki eksiklikleri çözmek üzere olgu-bilimsel araştırmalar sonucunda yoksunluk kavramları yerine önerilmektedir ve (mekansal) körelim beraberinde insan ve çevre ilişkiklerini anlamaya dair yeni bir bilişi de getirmektedir.