2019 Tez Ödülleri

Tez Ödülü Süreci

1996-2016 yılları arasında her yıl Vakfımız onursal başkanı Prof. Dr. İlhan Tekeli tarafından Ortadoğu Teknik Üniversitesi bünyesinde şehir ve bölge planlama alanında yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerine verilen İlhan Tekeli Tez Ödülü, 2019 yılından itibaren İlhan Tekeli Şehircilik Kültürü Vakfı bünyesinde Türkiye bütününe yaygınlaştırılmış olarak verilmektedir. Geçen yıl 2017-2018 yıllarında Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalları tarafından kabul edilmiş yüksek lisans ve doktora tezleri için ayrı kategorilerde olmak üzere başvurular alınmış iken, bu yıl ödülün çerçevesi biraz daha genişletilerek, 2019 yılında Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı ile şehir ve bölge planlama ile ilgili diğer ana bilim dalları tarafından kabul edilmiş tez çalışmalarının ödüle başvurulan alınmıştır.

2019 İlhan Tekeli Tez Ödüllerine başvurular, Mart-Mayıs 2020 tarihleri arasında alınmış, Seçici Kurul değerlendirmelerini Haziran-Ekim 2020 tarihleri arasında gerçekleştirmiştir. 2019 İlhan Tekeli Tez Ödül Töreni Etkinliği 15 Kasım 2020 tarihinde gerçekleştirilmiştir.

Tez Ödülü Seçici Kurulu

Prof. Dr. Burak Beyhan–Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Doç. Dr. Doğan Dursun–Atatürk Üniversitesi
Prof. Dr. Hilal Erkuş–Akdeniz Üniversitesi
Doç. Dr. Serkan Kemeç–Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
Prof. Dr. Hülya Koç–Dokuz Eylül Üniversitesi
Prof. Dr. Tüzin Baycan Levent–İstanbul Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Erkan Polat–Süleyman Demirel Üniversitesi
Doç. Dr. Burcu Özdemir Sarı–Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Tuğçe Şanlı–Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Prof. Dr. Asuman Türkün–Yıldız Teknik Üniversitesi
Doç. Dr. Arzu Başaran Uysal–Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Prof. Dr. Fatma Ünsal–Mimar Sinan Üniversitesi
Prof. Dr. Çiğdem Varol–Gazi Üniversitesi
Doç. Dr. Koray Velibeyoğlu–İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü

Başvuru İstatistikleri

2019 İlhan Tekeli Tez Ödülü için Doktora tez ödülü için 9 başvuru, yüksek lisans tez ödülü için ise 38 başvuru olmak üzere toplam 47 başvuru olmuştur.

2019 yılı başvurularında en fazla yer alan anahtar kelimeler kentsel tasarım (9), koruma/tarih (9) olmuştur. Kentsel Dönüşüm/Soylulaştırma (6), Konut (5), Bölge (4), Sanayi küme / Turizm Kümelenme (4), Ulaşım (3), Sürdürülebilir Çevre (3), Kent Hakkı/ Sürdürülebilir Kentleşme/ Toplumsal mekân (3), kent formu (1) İklim değişikliği, kırsal alanlar (1) ifade edilen diğer anahtar kelimelerdir.

Tez Ödülleri Sahipleri

-Doktora-

Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri ana bilim dalında danışmanlığını Prof. Dr. Suavi Aydın’ın yapmış olduğu “Kentsel Dönüşümün Eşiğinde Ev, Mahalle ve Kent Deneyimi: Limontepe Örneği” başlıklı tezi ile Dr. Leyla Bektaş Ata ol­muştur.

 

-Yüksek Lisans-

Ortadoğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama ana bilim dalında, danışmanlığını Doç. Dr. Olgu Çalışkan’ın yapmış olduğu “Parsel Temelli Şehircilik için Algoritmik Tasarım Denetimi: Türkiye’deki Mekânsal Planlama Bağlamında Bir Model Önerisi” başlıklı tezi ile Mert Akay olmuştur.

Tez Semineri Videoları

Tez Ödülleri Sahiplerinin Sunumu

Dr. Leyla Bektaş Ata: Kentsel dönüşümün eşı̇ğı̇nde ev, mahalle ve kent deneyı̇mı̇: Lı̇montepe örneğı̇


Danışman: Prof. Dr. Suavi Aydın
Yer Bilgisi: Hacettepe Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / İletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı / İletişim Bilimleri Bilim Dalı

 

 

Kurulduğundan bu yana yıkılma tehlikesi taşıyan, 2012 yılında ise resmen kentsel dönüşüm bölgesi ilan edilen İzmir’in Limontepe semtindeki iki gecekondu mahallesinde yaşayan birinci ve ikinci kuşak sakinlerin, evleri, mahalleleri, komşuları ve diğer kent mekânlarıyla geliştirdiği ilişkiyi toplumsal sınıf ve toplumsal cinsiyet tartışmaları üzerinden analiz eder. Kentleşme sürecinin getirdiği dönüşüm coğrafyasında yaşayan kent yoksullarının, dönüşüm sürecinde mekânla kurdukları ilişkiyi, tarihsel olarak nasıl geliştirdikleri ve anlattıklarını inceler. Bir kentlilik biçimi olan gecekondulu olmanın ve gecekonduda yaşamanın taşıdığı gerilimleri, uzlaşma ve ayrışma durumlarını açıklığa kavuşturmaya çalışır. Türkiye’nin çeşitli bölgelerindeki kırsal mekânlardan 1970’lerde göç ederek İzmir’e gelen ve bir mahalle kuran göçmenlerin mikro pratikleriyle makro süreçlerin bağını kuran bu tez araştırması, periferinin tarihini yaşayanların hayat anlatılarıyla ortaya çıkarmaya çalışır. Dönüşümün, geçiciliğin ve yoksulluğun mekânında kalıcılık ve süreklilik için atılan adımları, mekân deneyiminde görünür kılmaya çalışır. Mekân üretim ve kullanım pratiklerinde, aidiyet ve sahiplik ilişkisinde kuşaklar, cinsiyetler ve farklı topografik yapıya sahip mahalleler arasındaki benzerlik ve farklılıkları eleştirel bir değerlendirmeye tutar. Gecekondunun mekân dinamikleri değerlendirilirken mahallelinin hayat anlatılarına, etnografi ve oto-etnografinin imkânlarına başvurulur. Gündeliğin bilgisini akademik bilgiye dönüştürmenin olanakları tartışmaya açılır.

Mert Akay: Parrsel temelli şehircilik için algoritmik tasarım denetimi: Türkiye’deki mekansal planlama bağlamında bir model önerisi


Danışman: Doç. Dr. Olgu Çalışkan
Yer Bilgisi: Orta Doğu Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı / Kentsel Tasarım Bilim Dalı

 

 

Kentler doğası gereği kural temelli bir gelişim ve dönüşüm süreci içerisinde varlığını evrimsel olarak sürdürmektedir. Herhangi bir rasyonel planlama sürecine tabii olmadan gelişmiş kentler bile belirli yapım kodları ile inşa edilmiştir. Kendi içerisinde bir dizi basit yapı koduyla tanımlanan bu kural çerçevesi tarih içerisinde farklı kentsel tipolojilerin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Belirli bir kural dizinine olan gereksinim kolektif kent formunun kendi içsel bütünselliğinin (morfolojik bağdaşıklığı ve işlevsel bütünleşikliği) sağlanması adına oldukça önemlidir. Kentlerin hızla geliştiği ve dönüştüğü geçtiğimiz yüzyılda, ana plan ve yapı kodu birlikteliği modern kentsel çevrenin şekillenmesinde temel araç olarak kullanılmıştır. Buna ek olarak kentin üretiminde karşı karşıya kalınan belirsizlikler ve çok sayıda yapıcı aktörün (geliştirici, yüklenici, tasarımcı, kullanıcı ve yerel yönetim) sürece katılımı ile ortaya çıkan karmaşıklık durumu, durağan mekânsal şemaya karşılık gelen ‘plan’a öncelik veren gelişim denetimini yetersiz kılmakta ve bunun yerine tasarım kodu ağırlıklı daha esnek nitelikte yeni bir yaklaşımı gerekli kılmaktadır. Bu durum, kod temelli bir kontrol çerçevesi sunan ve kentsel formun artırımsal ve aşağıdan yukarı üretilmesini tarifleyen yeni bir yaklaşım gereksinimi ortaya çıkarmaktadır. Bu bağlamda çağdaş şehircilik yazınında öne çıkan paradigmalardan olan ‘parsel temelli şehircilik’ yaklaşımı, genel kent formunun parsel ölçeğinde kontrol edilmesi prensibini temel alarak, ihtiyaç duyulan yaklaşıma alternatif bir metodolojik yaklaşım geliştirebilmek adına oldukça verimli bir altlık barındırmaktadır. Bu bağlamda tasarım algoritmaları üzerinden çalışan hesaplamalı modelleme araçları, söz konusu yöntemin güncel planlama pratiğinde uygulanabilir kılınması adına gereken teknik altyapı sağlamaktadır. Belirli geometrik bileşenler ve bunların yapısal parametreleri ile çeşitli kompozisyon biçimleri üreten ve temelde tasarımcıların karmaşık formları üretimine imkân sağlayan parametrik tasarım sahip olduğu algoritmik çerçeve ile form üretim sürecini oldukça kontrollü bir hale getirmektedir. Kentsel tasarım bağlamında ise bu durum, zaman içinde parsellerin çoklu etkileşimi üzerine karmaşık kentsel yapı oluşumunun mümkün kılınabilmesi anlamına gelmektedir. Bu bağlamda bu çalışma, hesaplamalı tasarım yöntemleri ve gelişim kontrolü kavramlarını parsel temelli şehircilik bağlamında ilişkilendirebilmek adına bir parametrik model önerisi getirmektedir. Bu bakış açısıyla araştırma, var olan imar mevzuatı içerisinde yer alan yapı kodlarını dijital modelleme algoritması çerçevesinde ilişkilendirerek parsel temelli üretken bir dönüşüm süreci önermektedir. Böylelikle araştırmanın önermiş olduğu model Türkiye’de olduğu gibi parselin kentsel formun (yeniden) üretiminde önemli bir rolünün olduğu kentsel bağlamlarda, standartlaşmış yapı kompozisyonlarının çoklu seçeneklerini üreterek yeni mekânsal nitelik koşullarının önünü açacak, bağdaşık ve morfolojik çeşitliliğe sahip kentsel dokuları üretecek esnek ve duyarlı tasarım denetimi yöntemini geliştirmeyi hedeflemektedir.